TIBET INFORMATIE

Hoofdstad Lhasa
Inwoners 1,6 miljoen

Tibet heeft altijd tot de verbeelding van mensen gesproken. Tibet ligt op een hoogvlakte tussen de 4.000 en 5.000 meter. Verder kent het weidse graslanden, azuurkleurige meren, ruig berglandschap met besneeuwde toppen, de bevolking en het unieke Tibetaanse boeddhisme. Waar je ook bent, je ziet monniken, pelgrims, gebedsvlaggen en kloosters.

Het land is ongeveer twee keer zo groot als Frankrijk. Er wonen zo'n twee miljoen mensen, die een hard bestaan leiden omdat het bijna overal te droog en te koud is om ook maar iets te verbouwen.

Ooit was Tibet één van de machtigste rijken in Centraal-Azië. Tot in de 9e eeuw strekte de Tibetaanse invloedssfeer zich uit tot Turkmenistan, Pakistan, India, Nepal en China. In dezelfde periode raakte het boeddhisme vanuit India via Tibet in deze gebieden verspreid. In latere eeuwen taande de macht van Tibet. In 1950 trokken de Chinese troepen Tibet binnen. Het Tibetaanse cultuurgebied werd ingekapseld en kreeg vervolgens de bestuurlijke vorm Autonome Regio Tibet. Sindsdien zijn de Tibetanen gedwongen deel uit te maken van China en gehoor te geven aan Beijing. Elke tegenspraak wordt op brute wijze door de Chinezen neergeslagen. De Dalai Lama wist te ontkomen en leeft in India nog steeds in ballingschap.

China heeft Tibet lange tijd hermetisch gesloten gehouden voor buitenlandse toeristen, maar sinds het begin van de jaren tachtig wordt er weer toestemming verleend om Tibet te bezoeken, vaak onder begeleiding van een Chinees staatsbureau voor Toerisme.

De contrasten in Tibet zijn groot. In Lhasa vind je hoogbouw, disco's, GSM's, internetcafe's en een grote weelde aan producten, terwijl veel dorpjes nog geen telefoon of elektra hebben en het winkelaanbod er zeer beperkt is. Je reist in een halve dag een paar eeuwen terug in de tijd. Nomaden die hun vee hoog op de graslanden de zomer laten doorbrengen en tempels waar de yakboterlampen de enige vorm van verlichting vormen.


Geografie
Tibet ligt op een bergplateau, met een gemiddelde van 4.000 meter hoogte en wordt omringd door bergketens. Daarom wordt het ook wel het dak van de wereld genoemd. Volgens geologische begrippen is het ontstaan hiervan vrij recent, de bergen ontstonden minder dan 4 miljard jaar geleden, waardoor ze tot de jongste ter wereld behoren.

Tibet staat bekend als een van de hoogste en meest geïsoleerde landen ter wereld. Het noordelijk deel van Tibet is woestijnachtig. Centraal-Tibet bestaat uit grassteppes die reiken tot aan Lhasa, de hoofdstad. Lhasa zelf ligt op 3.700 meter hoogte. Ten zuiden van Lhasa begint de Himalaya.

Totale landoppervlakte bedraagt 1.200.000 km2. Tibet wordt vaak onderverdeeld in twee delen. Lhasa is gelegen in het grootste deel, dat bekendstaat als Xizang. Ook wel 'politiek' Tibet genoemd. Het kleinere gedeelte is door het extreme klimaat bijna onbewoond.


Klimaat
Tibet is een land van extremen. 's Nachts kan het, ongeacht de tijd van het jaar, flink koud worden. De meest geschikte periode voor een verblijf is van mei tot eind oktober.

De gemiddelde hoogte van Tibet ligt op ongeveer 4.000 meter, wat natuurlijk zijn invloed heeft op het weer. Daarnaast wordt het afgeschermd van de moessonregens door de Himalaya. Dit heeft tot gevolg dat het er weinig regent en het 's avonds flink kan afkoelen. In het voor- en najaar is het kouder, maar wel vaak helder weer, waardoor je prachtige vergezichten hebt op de vele bergen. Je moet 's nachts rekening houden met nachtvorst en op de graslanden kan er zelfs rond die tijd wat (natte) sneeuwval zijn. Overdag zijn de temperaturen niet hoog maar de felle zon zorgt voor veel stralingswarmte. Tijdens de zomer regent het af en toe en dit zorgt ervoor dat de graslanden een prachtig bloementapijt hebben.

De temperaturen in Lhasa (3600 meter) komen 's zomers zelden boven de 20ºC uit. De warmste maand in Lhasa is juni. Temperaturen liggen dan tussen de 10ºC en 20ºC. In juli en augustus is de maximale temperatuur 20ºC, deze maanden kunnen echter regenachtig zijn. De koudste maanden zijn december, januari en februari. Reizen kan dan bemoeilijkt worden door sneeuwval.

Buiten Lhasa zit je vaak hoger en is het dus kouder. Een vuistregel is dat voor elke 100 meter die je stijgt, de temperatuur ongeveer 0,7 graad daalt.


Flora en fauna
Door de hoogteverschillen zijn er verschillende florazones. Hooggelegen gebieden als de Chang Tang-vlakten, zijn zo goed als kaal op enkele grassoorten na. In Centraal-Tibet vindt men rond de rivieren wilgen en wilde bloemen.
Een unieke streekgebonden bloem is de tsitog, een lichtroze bloempje. De lagergelegen gebieden, zoals de grensstreek bij Nepal, zijn bosachtig.

In Centraal-Tibet, rond de meren, komen in de warmere maanden veel vogels voor. In het westen (op weg naar de berg Kailash) kan men herten en antilopen tegenkomen. Door heel Tibet door zie je yaks, de traditionele runderen. De yaks voorzien in bijzonder veel middelen; hun boter wordt verwerkt in thee, dagelijks eten, beelden voor in de tempel en als vet voor de huid. Daarnaast kun je in Lhasa yakburgers in plaats van hamburgers bestellen en mooie laarzen van jakleer aanschaffen.


Staat en politiek
Tibet is eeuwenlang een boeddhistische staat geweest. De religieuze leiders waren tevens de heersers van het land. De Dalai Lama was spiritueel en politiek leider van Tibet. Doordat het land zo afgelegen lag, lukte het lang om buitenlanders buiten de deur te houden.

Rond 1950 annexeerden de Chinezen het land echter. Met een serie brute acties - die hun hoogtepunt bereikten tijden de Culturele Revolutie - vernietigden de Chinezen een groot deel van de oude Tibetaanse cultuur. Meer dan een miljoen Tibetanen kwamen daarbij om het leven. De Dalai Lama vluchtte in 1959 naar India waar hij een regering in ballingschap oprichtte.

In 1965 kwamen de Chinezen terug op deze politiek en werd de originele Tibetaanse cultuur wat minder onderdrukt. Tibet werd door de Chinezen uitgeroepen tot de autonome regio Xizang Zizhigu en kreeg een eigen regering. Er werd zelfs begonnen met het restaureren van vernietigde kloosters. Vanaf het midden van de jaren tachtig worden er ook weer mondjesmaat toeristen in Tibet toegelaten. Dit alles is bedrieglijk, ook in het algemene leven hebben de Chinezen het voor het zeggen. Tibet blijft een bezet land, met alle excessen van onderdrukking en een totaal gebrek aan vrijheid van meningsuiting.

Met de Chinezen kwam de economie weer wat op gang. Na de Chinese overname bleek de lokale economie in de voorgaande jaren weinig ontwikkeld te zijn. Het grootste deel bestond uit agricultuur. Een van de nieuwe ontwikkelingen is mijnbouw. Door deze ontwikkeling zijn er grote getale Chinezen naar Tibet verhuisd. In Lhasa en Xigazê doen de nieuwe Chinese wijken qua grootte niet onder voor de oude Tibetaanse delen.

De munteenheid is de renminbi (RMB), ook wel de yuan genoemd. 1 RMB = ƒ 0,25.

Omdat veel dingen in Tibet schaarser zijn dan in de rest van China, zijn de prijzen daar over het algemeen iets hoger. Met name flessen water kunnen - door de weinige concurrentie - in de kleinere plaatsen in verhouding erg duur zijn. Bij alles is het de gewoonte om af te dingen. Een Tibetaanse maaltijd kost ongeveer 20 yuan, 'westers' eten kan vanaf 30 yuan.


Bevolking en cultuur

Tibet is dunbevolkt en grotendeels onbewoond. Nog steeds behoort bijna een kwart van de bevolking tot het nomadenvolk. Schatting van de totale bevolking is 2,3 miljoen. In de grotere steden wonen behalve Tibetanen ook Chinezen en moslims.

Tibetanen vinden het erg leuk wanneer je een woordje Tibetaans probeert te spreken. De Tibetaanse groet is tashi déle. De meeste Tibetanen zijn erg nieuwsgierig. Sommigen vinden witte benen en armen maar gek en willen je graag even aanraken!

Belangrijkste godsdienst in Tibet is het lamaïsme; een combinatie van het boeddhisme en een oude Tibetaanse religie. Dagelijks leven en religie zijn nauw verweven. Een belangrijk gebruik is om in de tempel linksom, dus tegen de klok in, te lopen. Rondom de belangrijkste tempel in Lhasa, de Jokhang, staan elke dag verschillende kraampjes en ook hier wordt linksom gelopen.

Kunst
Over het algemeen is godsdienst de belangrijkste inspiratiebron. In de kunst zijn ook de invloeden van omringende landen als India en Nepal te zien. In 1987 werd in Lhasa de eerste galerie opgezet. Het werk varieert van traditionele Chinese aquarellen tot moderne kunst. Ook is er in Lhasa een tapijtfabriek. Xigazê staat bekend om zijn goud-, zilver- en kopersmeden.


Eten
Tsampa staat het vaakst op het menu van de Tibetaan. Dit is deeg, gemaakt van geroosterd gerstemeel, gemengd met jakboter, water en bier of sterke thee. Daarnaast kan men overal noedelsoep en rijst krijgen. Buiten Lhasa is groente vaak schaars. Aan te raden zijn momo's; gebakken of gestoomde deegballetjes gevuld met groente of vlees.

Het Tibetaanse bier wordt chang genoemd en is vrijwel overal te koop. Tibetanen drinken zelf liters boterthee (sterke zwarte thee met jakboter en zout). Chinese thee en flessen water zijn overal verkrijgbaar.


Vervoer in Tibet
Tussen hoofdstad Lhasa en Zangmu (aan de Nepalese grens) loopt de 'Friendship Highway'. Deze 800 km lange weg is door de Chinezen aangelegd om Tibet te ontsluiten. De naam verwijst naar de 'vriendschap' van de Chinezen met de Nepali. Zelfs het deel van de weg dat in Nepal naar Kathmandu loopt, is door de Chinezen aangelegd.

Praktische informatie

Geld
Travellers cheques in Nederlandse guldens kan je alleen in Lhasa inwisselen. Een bedrag in US Dollars cash kan erg gemakkelijk zijn. Creditcards kunnen wel gebruikt worden in grote steden, maar de commissie die je per transactie betaald is vrij hoog en als de bankbeambte het allemaal te lastig vindt, dan kan het dus gewoon niet. Geld via een creditcard opnemen is een erg tijdrovende onderneming.


Overnachtingen
Banak Sholl Hotel - Lhasa
Dit hotel bestaat uit voormalige Tibetaanse woningen die zijn omgevormd tot hotelkamers. In het nieuwe gedeelte zijn de betere kamers met eigen badkamer. Het zijn redelijk goede kamers. Het hotel is schoon en heeft een goede ligging midden in de Tibetaanse wijk. Het hotel heeft veel sfeer door zijn oorspronkelijke bouw. Het restaurant wat je op de binnenplaats treft, is een van de bekendste en populairste restaurants onder de reizigers in Lhasa. Dit hotel kenmerkt zich mede door de ontspannen sfeer en een zeer vriendelijk Tibetaans "management", als je daarvan zou kunnen spreken. Het personeel doet in ieder geval gemeend zijn best om het je naar je zin te maken. Daarnaast is er enkel voor de gasten van het hotel de mogelijkheid om fietsen te huren.

Mandela Hotel - Lhasa
Dit hotel is vorig jaar pas open gegaan en degenen die er overnacht hebben, zijn er zeer over te spreken. Het hotel is qua service gelijk aan Banak Sholl, maar het is hier de unieke locatie, langs de Bakhor, die het tot een zeer geliefd hotel heeft gemaakt. Veel centraler in de Tibetaanse wijk is nauwelijks mogelijk en als je de deur uitstapt sta je direct midden tussen de pelgrims.

Yak Hotel - Lhasa
Vorig jaar gerenoveerd, heeft een zeer gunstige ligging en is onder de ervaren Tibetgangers een begrip. Door de ingrijpende renovatie is de sfeer van het hotel wel wat aangetast. De kamers zijn schoner dan in Banak Sholl en ook wat comfortabeler, maar dat komt omdat ze nieuwer zijn. Het ziet er naar uit dat dit het populairste hotel in de Tibetaanse wijk zal worden. Je moet er dus op tijd bij zijn om hier een kamer te krijgen. Door de enorme uitbreiding en verbouwing is het hotel minder persoonlijk en intiem dan Banak Sholl, maar daar staat de perfecte ligging en goede kamers tegenover. Het is nog niet bekend of er in het hotel een restaurant geopend wordt. Fietsen huren bij dit hotel kon voorheen altijd wel, maar na de verbouwing leek het er op dat deze voorziening zou verdwijnen.

Gyantse Hotel - Gyantse
Het beste hotel in Gyantse, met mooie en rijk gedecoreerde kamers. Hotel heeft een imposante lobby, diverse souvenirwinkels, wasservice, restaurant en een biljartzaal. Er zijn wel andere en goedkopere hotels in Gyantse maar daar mogen buitenlanders niet altijd verblijven.

Sam Drutsen - Shigatse
Een eenvoudig toeristenhotel met simpele kamers met eigen badkamer.

Shigatse Hotel - Shigatse
Chinees 4 sterren hotel. Rijk gedecoreerde kamers met alle voorzieningen. Hotel heeft een ruime lobby met bar en aantal dure souvenirs winkels. Het ligt wat buiten de stad.


Locale gebruiken
In Tibet gelden ander gebruiken dan in Nederland. Het is daarom raadzaam om je kleding en gedrag daarop af te stemmen. De laatste jaren is men echter op de meeste plaatsen gewend geraakt aan buitenlandse toeristen met hun andere kledingsgewoonten, gedragsregels en omgangsvormen. Zo wordt het door de lokale bevolking doorgaans volledig geaccepteerd als toeristen in een korte broek lopen en alcohol drinken (ook vrouwen). Uiteraard moet je je er wel altijd van bewust zijn dat je te gast bent in deze landen en zul je je dan ook (zeker op plaatsen als kloosters of op het "platteland") qua kleding en gedrag discreet op moeten stellen en je aan moeten passen aan de lokale normen en waarden. Een korte broek en een T-shirt kan best maar neem bij het bezoek aan kloosters zeker iets mee om benen en schouders te bedekken, bijvoorbeeld een wikkelrok.

In Tibet wonen veel arme mensen. Bedelen komt relatief weinig voor maar als mensen bedelen is het beter om niets te geven, vooral aan kinderen. Dit omdat kinderen met bedelen meer gaan verdienen dan dat ze naar school gaan en de ouders de kinderen van school halen. Het probleem wordt zo alleen maar erger. Het weggeven van bijvoorbeeld zeepjes, tandenborstels etc. uit de hotels is wel een goed idee. Wil je onderweg verder iets geven aan de lokale bevolking, denk dan in de eerste plaats aan (oude) kleding of pennen en schriften. Het is ook leuk om Nederlandse (of Belgische) ansichtkaarten mee te nemen, zodat je de mensen iets kunt laten zien van "jouw land".

Neem geen foto's van de Dalai Lama mee. Je kunt jezelf, de groep en degene aan wie je deze wilt geven hiermee in ernstige moeilijkheden brengen.


Communicatie
In Tibet kan je alleen e-mailen in Lhasa. In Lhatse, Tingri en Nyalam zijn geen communicatiemiddelen.

Visumaanvraag
Tibet is nogal een moeilijk land om te bereizen. Dat is het in het verleden ook altijd al geweest. Sinds de Chinezen het land in de jaren vijftig bij het Hemelse Rijk voegden is het er niet beter op geworden.

In principe is het voor mensen die alleen reizen niet toegestaan om naar Tibet te gaan. Als je probeert een visum aan te vragen en daarbij aangeeft dat je naar Tibet wilt, wordt dit subiet afgewezen. Daarbij word je verteld dat je een georganiseerde reis moet boeken en via de reisorganisatie een visum moet regelen.

Kathmandu is een heel goede plek om een visum aan te vragen. Je kan dit doen voor China en Chinese be-stemmingen als Peking, Shang-Hai en Xi'an vermelden. Met dit visum kan je gewoon naar Tibet gaan. Iedereen in de reiswereld, en vooral in Kathmandu, zal je vertellen dat dit niet werkt en dat je zult worden teruggestuurd. Maar in de praktijk werkt dit al jaren en als er geen grote spanningen in Tibet zijn, zal het ook blijven werken. Als er onlusten in Lhasa of elders in het land zijn is er een kans dat je wordt teruggestuurd, maar dat overkomt zelfs georganiseerde groepen.

De situatie zoals die hier beschreven is, is die van eind 1996. In de tussentijd is er nogal wat, voor de Chinezen negatieve, publiciteit over Tibet geweest. Er is ook een Amerikaanse senator 'illegaal' naar Lhasa gereisd. Hier waren de Chinezen zeer ontstemd over. Het gevolg is dat nu al een langere tijd indi-vi-duele reizigers vanuit Nepal worden teruggestuurd. Als je van plan bent de reis te maken, stel je dan eerst op de hoogte van de laatste ontwikkelingen.

Het is onmogelijk in Kathmandu een Chinees visum aan te vragen. Dit waarschijnlijk om de groeps-reisindustrie in Nepal - waar de Chinezen zo gek op zijn - te beschermen. Vanuit China zelf naar Tibet reizen is iets eenvoudiger. Met een gewoon Chinees visum kan je vanuit Chengdu vliegen naar Lhasa. Een avontuurlijker en iets goedkope-re optie is om vanuit Golmud de bus naar Lhasa te nemen. Deze busreis duurt bijna twee dagen en is zeer ener-verend. Vanuit Lhasa kan je meestal zonder problemen doorreizen naar Nepal.

Evenementen

Door een andere jaartelling wisselen de festiviteiten van dag in de maand. Het Tibetaanse maanjaar loopt circa zes maanden achter op ons zonnejaar. Hieronder een greep uit de verschillende festivals.

1e maand (meestal februari)
dag 1-7 Nieuwjaarsfestival
dag 4-25 Monlam; het grote gebed, veel pelgrims bij de Jokhang, onder meer paardenrennen
dag 15 Festival van het grote mirakel; een veelheid aan boterlampjes en vuren op de daken
gedenken het eerste mirakel dat Boeddha verrichtte in Sravasti

2e maand
dag 29 Festival om het kwaad te verdrijven
dag 30 De gouden processie van de vergadering van verering. Monniken lopen om Lhasa
heen en grote thangka's worden aan de zuidwand van de Potala gehangen

4e maand
dag 15 Viering van de verlichting van Boeddha en het bereiken van Nirvana

5e maand
dag 5 Het verjaardagsfestival
dag 15 Het branden van wierook als offergave

6e maand
dag 4 Viering van de eerste preek van Boeddha. Pelgrims beklimmen de heilige berg
dag 29 Begin van het yoghurtfestival
dag 30 Yoghurtfestival in Sera- en Drepung-klooster

7e maand
dag 1-5 Yoghurtfestival in Lhasa
dag 1-15 Rondgang van de akkers; ceremonie om een goede oogst af te dwingen

9e maand
dag 22 Goddelijke afdaling; viering van de terugkeer van Boeddha uit de hemel, pelgrims
trekken naar de kloosters

11e maand
dag 4-5 Samenkomst van de negen kwaden; op deze dagen zijn de winkels gesloten en wordt
er niet gereisd

12e maand
dag 29 Afsluiting van het oude jaar; optochten en rituele dansen op de binnenplaats van de
Potala