Als we de volgende dag wakker worden, kunnen we eindelijk goed zien waar we terecht zijn gekomen. Siem Reap ligt aan de rivier Siem Reap en blijkt erg toeristisch te zijn. Er is een ruime keuze aan restaurants en terrasjes en over het algemeen worden de prijzen in dollars aangegeven. Siem Reap is ook een stad met grote tegenstellingen. Tussen de kleine huisjes en plaggenhutjes van de Cambodjanen staan een aantal grote, luxe en vooral dure hotels en villa's. De wegen in de stad zijn verhard, maar zodra je één stap buiten het centrum zet, zijn de wegen onverhard (zoals voor ons guesthouse).

Tja, voor de stad zelf ga je dus niet naar Siem Reap. Waarvoor dan wel? Siem Reap is groot geworden dankzij de nabij gelegen tempelruïnes van Angkor. Angkor is de naam van de hoofdstad van het oude Khmer-rijk, dat in de 8e eeuw na Christus werd gesticht. Het rijk was enorm en strekte zich uit tot aan Zuid-Vietnam en China. In dit gebied zijn in de loop van honderden jaren zo'n 100 tempels gebouwd door de diverse heersers van het Khmer-rijk. Omdat de tempels in verschillende periodes gebouwd zijn, is hun uiterlijk telkens weer anders. Rondom de tempels lag vroeger een levendige stad met houten huizen. Helaas is van de houten huizen niets meer overeind gebleven en in de loop der eeuwen is ook Angkor in de vergetelheid geraakt en overwoekerd door de jungle.
Eeuwenlang was het bestaan van deze stad een mythe. Totdat een Franse expeditie begin 1900 de, toen midden in het oerwoud gelegen, tempelruïnes ontdekte. Inmiddels zijn de meeste tempels vrijgemaakt van lianen, struiken en bomen die de tempels eerder aan het zicht onttrokken en zijn de meeste tempels prachtig gerestaureerd. Alleen de Ta Prohm heeft men in de oude staat gelaten en die tempel is dan ook heel bijzonder, maar daarover later meer. De tempels van Angkor vormen nu één van de zeven architectonische wereldwonderen.

Dé manier om de tempels te bezichtigen, is achterop de brommer met een chauffeur. Voor de deur van ons hotel staan een aantal jongens met een brommer op klanten te wachten. Ze brengen ons gratis naar het centrum als we dat willen, maar zijn ook bereid je tegen betaling een dag langs de tempels te rijden.
Franse onderzoekers en restaurateurs hebben op het complex twee routes uitgezet, een korte (toch nog 17 kilometer) en een lange, die langs de belangrijkste tempels komen. Wij maken een deal met twee jongens. Vandaag zullen we de korte route voor 5 US$ per persoon rijden en morgen zullen ze ons langs de gebouwen van de lange route rijden voor 6 US$ per persoon.

Voor we het weten staan we voor de ingang van het complex. De entree is voor buitenlanders behoorlijk prijzig; 20 US$ voor één dag of 40 US$ voor 3 dagen. Wij willen ruim de tijd nemen voor de tempels en kopen een pas voor drie dagen.

Onze brommerboys geven ons het advies om eerst Angkor Thom te bezoeken. Angkor Thom is een oude stad die voornamelijk door Koning Jayavarman VII rond 1200 is gebouwd. Binnen de muren van de stad liggen een aantal interessante tempels en we zullen er wel een paar uur nodig hebben. We brommeren dus eerst naar Angkor Thom en rijden daarbij langs Angkor Wat, waar we later op de dag heen zullen gaan.

27 demonen houden een reusachtige slang vast

Via de "Straat der Reuzen" bereiken we de zuidpoort van Angkor Thom. Voor de poort zitten aan iedere kant van de weg 27 demonen en 27 goden, die een reusachtige slang op hun knieën dragen. Deze demonen en goden zitten ook bij de andere poorten van de stad, maar de beelden zijn niet overal even goed bewaard gebleven.

Aan het einde van de "Straat der reuzen" bevindt zich de zuidpoort van Angkor Thom. Boven de poort zien we voor het eerst dé gezichten. Het zijn er vier en ze kijken naar alle windrichtingen. Deze gezichten hebben we al zo vaak op foto's gezien. In het echt zijn ze echter nog veel indrukwekkender. Deze plek kost ons al een half fotorolletje! Dat belooft wat.

Inclusief de 100 meter brede gracht die om de stad heenloopt, is Angkor Thom 9 km2 groot. Niet echt een plek om lopend te verkennen. We stappen dus weer achterop onze brommertjes en rijden naar de Bayon-tempel. De Bayon-tempel lijkt vanuit de verte niets meer dan een hele grote verzameling stenen. Als we echter dichterbij komen, krijgt de tempel steeds meer vorm en zien we schitterende reliëfs op de muren die om het complex zijn gebouwd.

Reliëfs op de buitenmuur tonen het dagelijks leven

Dan gaan we het complex binnen en ineens kijken tientallen stenen gezichten ons aan. We lezen dat van de 54 torens met 4 gezichten er 37 torens bewaard zijn gebleven, maar waar je ook kijkt, de gezichten zijn overal. We beklimmen de torens om de gezichten van dichtbij te kunnen bekijken. Alle gezichten hebben dezelfde vredige uitdrukking: gesloten ogen en een flauwe glimlach, een beeld van een alwetende, oeroude wijsheid. Niemand weet precies van wie de gezichten zijn. Hebben de gezichtstorens het gelaat van boeddha gekregen of heeft de koning zijn eigen gezicht in honderdvoud laten vereeuwigen?

Net naast de Bayon-tempel ligt de Baphuon-tempel. Van alle tempels in Angkor is de Baphuon in bouwkundig opzicht het slechtst gebouwd. De meeste tempels hebben als basis een grote berg zand, waar overheen stenen randen en ringen zijn geplaatst waardoor de berg de vorm krijgt van een groot bouwwerk. De binnenkant bestaat echter altijd uit zand, en daarin schuilt het probleem. Door de eeuwen heen is het zand onder de bouwwerken vandaan gespoeld en daardoor zijn veel bouwwerken gaan verzakken of ingestort (bijvoorbeeld na een aardbeving). Dit was ook het lot van de Baphuon-tempel. Al spoedig na de voltooiing stortte de bovenste verdieping van de tempel in en ging de onderste verdieping scheuren vertonen. Het binnendringende vocht voltooide het sloopwerk.

In 1995 startte een Fransman een nieuwe restauratie. Men probeert nu de zandberg te vervangen door een betonnen binnenwerk. Daarna moet de grote puzzel weer in elkaar worden gezet, maar nu zonder hulp van aantekeningen en notities. Er liggen 300.000 genummerde stenen her en der verspreid op de grond. Zij zullen uiteindelijk de oorspronkelijke tempel moeten vormen. Men hoopt in 2005 gereed te zijn met de herstelwerkzaamheden.

Leo beklimt vervolgens de Phimeankas-tempel. De tempel is niet zo bijzonder, maar wel hoog. Een stijle trap aan de achterzijde lijdt naar het bovenste terras. Verhaal gaat dat deze tempel helemaal van goud is geweest. Er is niets meer van over.
Veel indrukwekkender is het Olifantenterras. Vanaf dit 350 meter lange en 14 meter brede terras kon vroeger de koninklijke familie de processies, parades en spelen gadeslaan. Op de voorkant van het terras staan prachtige olifanten en daar ontleent het terras ook zijn naam aan.

De Thommanom

In het begin van de middag verlaten we de stad Angkor Thom en brengen we een bezoek aan de Thommanom en de Chau Say Tevoda. Na de tempels van Angkor Thom vinden we deze tempels niet zo bijzonder. De tempels staan tegenover elkaar, beide aan een kant van de weg. Angkor Thom. De Chau Say Thevoda wordt momenteel gerestaureerd door een Frans team. In een houten naast de tempel zien we een fototentoonstelling van de restauratiewerkzaamheden en de vorderingen die men al heeft gemaakt. Diverse landen storten grote hoeveelheden geld en dragen ook met mankracht bij aan de restauratie van de vele Angkor tempels.

We vervolgen onze weg achterop de brommertjes naar de Ta Keo. In vergelijking met de andere tempels die we tot nu toe hebben gezien, is de Ta Keo heel eenvoudig. De tempel is niet versierd en heeft geen reliëfs of beelden. Deze tempel werd ook nooit voltooid. Waarom niet? Dat is niet bekend. Men denkt dat de bouwers op de vlucht sloegen toen de bliksem insloeg. Het zou ook kunnen zijn dat de bouwers problemen kregen met het bouwmateriaal. De tempel is namelijk gebouwd van grote blokken zeer harde zandsteen, die moeilijk te bewerken waren.

Gigantische boomwortels

Als afsluiting van deze lange, maar indrukwekkende tempeldag bezoeken we Angkor Wat. Veel mensen spreken over het hele complex met tientallen tempels, vijvers en gebouwen als Angkor Wat. Maar Angkor Wat is "slechts" de bekendste van alle tempelruïnes van Angkor. Het is een enorm tempelcomplex van 1.500 meter x 1.300 meter en is daarmee één van de grootste religieuze gebouwen ter wereld en ook één van de zeven wereldwonderen.

Angkor Wat werd vanaf 1110 door ontelbare arbeiders, bouwmeesters en beeldhouwers in minder dan veertig jaar gebouwd in opdracht van koning Suriyavarman II. De binnenmuren van de tempel zijn versierd met talloze zeer gedetailleerde reliëfs van bloemen en menselijke figuren. Van de ongeveer tweeduizend godinnen (devata) en halfgoddelijke danseressen (apsara) die de tempelmuren versieren is niet één beeld is precies gelijk. We kijken onze ogen uit.
De geleerden zijn het niet eens over het doel van de Angkor Wat. Het is een heilig gebouw, dat is zeker. Alleen tempels voor goden en vergoddelijkte heersers werden namelijk van steen gebouwd. De hoofdingang van Khmertempels ligt meestal op het oosten, de richting van de zonsopgang. De ingang van de Angkor Wat bevindt zich echter aan de westzijde, zoals alleen bij dodentempels het geval was. Angkor Wat was dus waarschijnlijk bedoeld als mausoleum. Dit idee wordt versterkt door het feit dat je tegen de wijzers van de klok in moet lopen om de verhalen van de reliëfs te kunnen volgen. Dat komt overeen met het gebruik tijdens het dodenritueel. In tempels voor goden moet je in de richting van de wijzers van de klok lopen.

We lopen heel de tempel door en nemen een kijkje op de vele binnenplaatsen en beklimmen steile trappen voor een wijds uitzicht. We zoeken al een tijdje naar de plek om dé klassieke foto te maken; Angkor Wat weerspiegeld in het water. We zijn dus op zoek naar een grote gracht, maar kunnen die niet vinden. De grote gracht blijkt een klein vies modderpoeltje te zijn. De waterstand is laag. We kunnen dus niet helemaal de klassieke foto maken, maar het resultaat mag er toch zijn.

Vol van alle indrukken gaan we terug naar het hotel voor een lekkere douche en wat te eten. Daarna vroeg naar bed. Morgen staat er nog een dag "tempelen" op het programma.